Jahon bankining yangi hisobotida qayd etilishicha, Yevropa va Markaziy Osiyo mamlakatlari biznes samaradorligi va ta’lim sifatini oshirish orqali iqtisodiy o‘sishni sezilarli darajada tezlashtirishi mumkin. Mintaqadagi sekinlashuv fonida O‘zbekiston rekord darajadagi investitsiyalarni jalb qilish va demografik salohiyatdan samarali foydalanish orqali yuqori ko‘rsatkichlar bilan ajralib turadi.
Jahon banki Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasi iqtisodiyoti bo‘yicha «Ish o‘rinlari va farovonlik» nomli hisobotini e’lon qildi. Hujjatda ta’kidlanishicha, mintaqa so‘nggi zarbalarga nisbatan barqarorlikni namoyish etgan bo‘lsa-da, uzoq muddatli muvaffaqiyat uchun xususiy sektorni rag‘batlantirish va sifatli ish o‘rinlarini yaratish bo‘yicha qat’iy choralar ko‘rish zarur.
Mintaqaviy kontekst va Markaziy Osiyo yetakchiligi
Prognozlarga ko‘ra, mintaqaning rivojlanayotgan iqtisodiyotlarida o‘sish 2024-yildagi 3,7 foizdan 2025-yilda 2,4 foizgacha sekinlashadi. Biroq Markaziy Osiyo jadal rivojlanish zonasi bo‘lib qolmoqda. Ushbu submintaqada o‘sish 2025-yilda 5,9 foizgacha mustahkamlanishi kutilmoqda.
O‘zbekiston iqtisodiyoti mintaqadagi eng yuqori o‘sish sur’atlaridan birini namoyish etishda davom etmoqda. Jahon banki hisob-kitoblariga ko‘ra, 2024-yildagi 6,6 foizlik ishonchli o‘sishdan so‘ng, respublika YAIM 2025-yilda 6,2 foizga o‘sadi. Bu amalga oshirilayotgan islohotlarning samaradorligini va mamlakatning yuqori investitsiyaviy jozibadorligini tasdiqlaydi.
Investitsion bum va texnologik rivojlanish
O‘zbekiston kapital jalb qilishda ajoyib natijalarga erishdi. Mamlakatga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar oqimi 2024-yilda rekord darajadagi 11,9 mlrd dollarga yetdi. Joriy yilda ham ushbu ijobiy tendensiya saqlanib qolmoqda, bunda tashqi manbalar barcha investitsiyalarning qariyb uchdan ikki qismini tashkil etadi.
Salmoqli mablag‘lar shahar infratuzilmasi, transport va qayta tiklanuvchi energetika kabi strategik sektorlarga yo‘naltirilmoqda. Texnologik rivojlanishga alohida e’tibor qaratilmoqda: Toshkentdagi IT-parkda sun’iy intellektdan foydalangan holda barqaror infratuzilma yaratilmoqda, shunga o‘xshash loyiha Buxoro viloyatida ham rejalashtirilgan. Ushbu sektorga kiritiladigan investitsiyalarning umumiy hajmi 2030-yilgacha 5 mlrd dollar darajasida prognoz qilinmoqda.
Demografik dividend va mehnat bozori
Hisobotda mintaqadagi demografik tendensiyalar fonida O‘zbekistonning o‘ziga xos o‘rni qayd etilgan. Ko‘plab mamlakatlarda ishchi kuchi qisqarayotgan bir paytda, O‘zbekistonda sezilarli o‘sish kutilmoqda. 2050-yilga borib mamlakatning mehnatga layoqatli aholisi deyarli 10 million kishiga ko‘payadi, bu 42 foizlik o‘sishni tashkil etadi.
Bu iqtisodiyot uchun kuchli turtki yaratadi, lekin ayni paytda yetarli miqdorda samarali ish o‘rinlarini yaratishni talab qiladi. Jahon banki bu yerda xususiy sektorni rivojlantirish hamda eski korxonalarga qaraganda ko‘proq ish o‘rinlari yaratadigan yosh, dinamik kompaniyalarni qo‘llab-quvvatlash asosiy omil bo‘lishini ta’kidlamoqda.
Samaradorlik va ta’limga e’tibor
Hisobotning asosiy g‘oyasi iqtisodiy o‘sishni tezlashtirish uchun samaradorlikni oshirishning muhimligidir. Buning uchun mintaqa mamlakatlariga biznes muhitini yaxshilash, bozorga kirish to‘siqlarini kamaytirish va ta’lim tizimini modernizatsiya qilish tavsiya etiladi.
Ishchi kuchining sifati hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Hisobotda bitiruvchilar zamonaviy mehnat bozorida talab yuqori bo‘lgan ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari uchun oliy ta’lim tizimini takomillashtirish zarurligi aytilgan. Bu O‘zbekiston va mintaqaning boshqa mamlakatlariga nafaqat o‘sish sur’atlarini saqlab qolish, balki aholi daromadlarini oshirib, ularni yuqori daromadli mamlakatlar darajasiga yaqinlashtirish imkonini beradi.
Manba: World Bank Group