O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki mamlakatning xalqaro zaxiralari bo‘yicha yangilangan ma’lumotlarni e’lon qildi. 2025-yil 1-noyabr holatiga ko‘ra, rasmiy zaxira aktivlarining hajmi mutlaq rekord darajaga yetib, 59,3 milliard AQSH dollarini tashkil etdi.
Ushbu statistika makroiqtisodiy barqarorlikning sezilarli darajada mustahkamlanganligidan va respublikaning tashqi xatarlarga nisbatan moliyaviy barqarorligi oshganligidan dalolat beradi.
Rekord darajadagi o‘sish va asosiy drayverlar
Regulyator ma’lumotlariga ko‘ra, birgina oy davomida (2025-yil oktabr) mamlakatning xalqaro zaxiralari 4,4 milliard dollardan ko‘proqqa oshgan. Taqqoslash uchun, 2025-yil 1-oktabr holatiga ko‘ra, ushbu ko‘rsatkich 54,9 milliard dollarni tashkil etgan edi.
Bunday salmoqli ijobiy dinamika ikkita fundamental omilga asoslanadi: oltin-valyuta aktivlarini oqilona boshqarish va jahon qimmatbaho metallar bozoridagi qulay kon’yunktura.
Oltin zaxirasi: Strategik aktiv
Oltin an’anaviy ravishda O‘zbekiston zaxiralari tarkibida yetakchi o‘rinni egallab, ishonchli «xavfsizlik yostiqchasi» vazifasini bajaradi.
-
Qiymati: 2025-yil 1-noyabr holatiga ko‘ra, zaxiralardagi oltin zaxirasining qiymati 47,8 milliard dollarga yetdi.
-
Fizik hajmi: Qimmatbaho metallning fizik hajmi 11,9 million troya untsiyasi darajasida barqaror qoldi.
Zaxiralar umumiy qiymatining o‘sishidagi asosiy omil jahon oltin kotirovkalarining oshishi bo‘ldi. Global geosiyosiy noaniqlik sharoitida aktivlarning salmoqli qismini monetar oltinda saqlash bo‘yicha Markaziy bankning qarori o‘zini to‘liq oqladi va aktivlarning sezilarli darajada oshish tomonga qayta baholanishini ta’minladi.
Valyuta aktivlari va likvidlilik
Tashqi iqtisodiy operatsiyalarga tezkor xizmat ko‘rsatish va o‘zgaruvchanlik yuzaga kelganda intervensiyalarni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan zaxiralarning valyuta qismi ham barqarorlikni namoyish etmoqda.
-
Hajmi: Xorijiy valyuta va depozitlardagi zaxiralar 9,8 milliard dollarni tashkil etdi.
Yetarli hajmdagi yuqori likvidli valyuta mablag‘larining mavjudligi regulyatorga valyuta bozoridagi qisqa muddatli tebranishlarni samarali yumshatish hamda tashqi qarz va import bo‘yicha majburiyatlarni o‘z vaqtida bajarish imkonini beradi.
Iqtisodiy ahamiyati
59,3 milliard dollarlik marraga erishish O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun bir qator ijobiy oqibatlarga ega:
-
Importni qoplash: Zaxiralarning joriy hajmi xalqaro tashkilotlar tomonidan tavsiya etilgan me’yorni (3 oylik import) katta zaxira bilan qoplaydi, bu esa iqtisodiyotni modernizatsiya qilish uchun o‘ta muhim bo‘lgan uskunalar va texnologiyalar importini uzluksiz moliyalashtirishni ta’minlaydi.
-
Suveren reyting: Zaxiralarning rekord darajasi xalqaro reyting agentliklari va xorijiy investorlar uchun kuchli signal bo‘lib, mamlakatning to‘lov qobiliyati va defolt xavfining pastligini tasdiqlaydi.
-
Kurs barqarorligi: Salmoqli xavfsizlik zaxirasi Markaziy bankka milliy valyuta barqarorligini ta’minlash uchun zarur vositalarni beradi.
Xulosa
2025-yil 1-noyabr holatiga bo‘lgan statistika Markaziy bankning davlat aktivlarini boshqarish bo‘yicha strategiyasi samaradorligini tasdiqlaydi. Xalqaro zaxiralarning 59,3 milliard dollargacha o‘sishi nafaqat mamlakatning iqtisodiy xavfsizligini kafolatlaydi, balki barqaror rivojlanishni davom ettirish va keng ko‘lamli investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun mustahkam poydevor yaratadi.