O‘zbekistonning 2024- yilgi iqtisodiy rivojlanish prognozi YaIM-ning o’sishi 5,5%ni tashkil etishi kutilmoqda

Osiyo Taraqqiyot Banki «Osiyo-Tinch okeani mintaqasi uchun iqtisodiy prognozlar: 2024-yil aprel» navbatdagi hisobotini chop etdi. Ushbu Hisobotga koʻra, Oʻzbekiston iqtisodiyoti 2023-yilda sanoat va qishloq xoʻjaligidagi jadal syr’atlar bilan qoʻllab-quvvatlangan ajoyib oʻsishni koʻrsatdi. Biroq, ekspertlar turli omillar, jumladan, boshqariladigan narxlarning oshishi va tarkibiy islohotlar tufayli kelgusi yillarda o’sish sur’atlarining sekinlashishini bashorat qilmoqda.

2023 yildagi iqtisodiy faollik:

O’sishni tezlashtirish: Davlat statistika agentligi iqtisodiyotning 2022 yildagi 5,7% dan 2023 yilda 6,0% gacha o’sishini xabar qildi. Bu o’sish, asosan, sanoat va qishloq xo’jaligidagi faoliyatning kengayishi bilan bog’liq.

Ta’minot dinamikasi: Sanoat, ayniqsa, metallni qayta ishlash, oziq-ovqat va to’qimachilik sanoatida kuchli o’sishni ko’rsatdi. Biroq, zaxiralar tugashi tufayli tog’-kon ishlab chiqarish biroz oshdi. Qishloq xo’jaligi ham paxta, bug’doy, chorvachilik va qishloq xo’jaligi mahsulotlariga bo’lgan talab tufayli tezlashdi.

Talab omillari: investitsiyalar ham xususiy, ham davlat sektori tomonidan sezilarli darajada oshdi. Biroq, yuqori inflyatsiya va xalqaro pul o’tkazmalarining qisqarishi tufayli xususiy iste’mol o’sishi sekinlashdi.

Inflyatsiya: Qattiq pul-kredit siyosati va muhim oziq-ovqat mahsulotlariga soliq imtiyozlari inflyatsiyani 2022 yildagi 11,4 foizdan 2023 yilda 10,0 foizgacha kamaytirishga yordam berdi, garchi ba’zi tarmoqlar narxlar, ayniqsa xizmatlar bosimiga duch keldi.

Fiskal taqchillik: byudjet taqchilligi daromad o’sishidan yuqori xarajatlar tufayli kengaydi. Tashqi qarzlar taqchillikning muhim qismini moliyalashtirdi, bu esa davlat qarzining oshishiga olib keldi.

Bank kreditlari va zaxiralari: Iqtisodiyotni kreditlash kengaydi, kreditlar bo’yicha to’lovlar o’rtacha darajada o’sdi. Yalpi valyuta zaxiralari biroz pasaydi, ammo importni qoplash uchun etarli bo’lib qoldi.

Iqtisodiy istiqbollar:

Prognoz qilinadigan o’sish: O’sish, ayniqsa xizmatlar va qishloq xo’jaligida, boshqariladigan narxlarning oshishi va suv tanqisligi tufayli sekinlashishi kutilmoqda. Prognozlarga ko’ra, YaIM 2024 yilda 5,5% gacha sekinlashadi, 2025 yilda esa 5,6% gacha ko’tariladi.

Talab bilan bog’liq muammolar: xususiy iste’mol va investitsiyalarning o’sishi tarkibiy islohotlar va iste’mol kreditlarini cheklash tufayli sekinlashishi kutilmoqda. Davlat iste’moli asosiy tarmoqlarga investitsiyalarning ortishi bilan kamtarona o‘sishi prognoz qilinmoqda.

Savdo balansi: kapital va oraliq tovarlar importining oshishi kutilmoqda, bu esa sof eksportdagi kamomadning kengayishiga olib keladi, to’qimachilik, oziq-ovqat va turizm xizmatlari eksportining o’sishini qoplaydi.

Qisqa xulosa:

O‘zbekiston iqtisodiyoti 2023-yilda barqarorlik va o‘sish sur’atlarini sanoat va qishloq xo‘jaligi tomonidan qo‘llab-quvvatladi. Biroq, mamlakat inflyatsiya bosimi, byudjet taqchilligi va tashqi savdo nomutanosibligi kabi muammolarga duch kelmoqda. Ushbu muammolarni hal qilish barqarorlikni saqlash va barqaror o’sishni rag’batlantirish bo’yicha doimiy siyosiy harakatlarni talab qiladi. Mamlakatning barqaror iqtisodiyotga o’tishi, uzoq muddatli farovonlik va barqarorlikni ta’minlash uchun muhim bo’lgan yashil rivojlanish siyosatiga alohida e’tibor qaratish lozim.