O‘zbekistonda 2023 va 2024-yillarda yalpi ichki mahsulotning o‘sishi 6,5 foizni tashkil etishi kutilmoqda.
- • 2023-yilda Markaziy Osiyoda o‘sish 5,7 foizgacha qayta ko‘rib chiqildi
- • 2024-yilda o‘sish 5,9 foizda davom etadi
- • Xalqaro savdo, Xitoyning qayta ochilishi va davlat xarajatlari asosiy omillar qatorida
Yevropa tiklanish va taraqqiyot bankining (YTTB) soʻnggi Mintaqaviy Iqtisodiy Istiqbollar (MII) Hisobotiga koʻra, 2023-yilning birinchi yarmida Markaziy Osiyo iqtisodiyoti xalqaro savdo va turizmning qayta tiklanishi, shuningdek, Rossiyadan migratsiya va pul oʻtkazmalarining yuqori darajasi bilan mustahkamlangan kuchli oʻsishni koʻrsatdi. Bank Hisobotiga ko’ra, mintaqada yalpi ichki mahsulotning o’sishi 2023 yilda 5,7 foiz va 2024 yilda 5,9 foiz darajasida barqaror bo’lib qolishi mumkin.
So’nggi o’sish sur’ati – hukumat xarajatlari, Xitoyning qayta ochilishi, Rossiya bilan vositachilik savdosi, shuningdek, pul o’tkazmalari, turizm va Rossiyadan biznesni ko’chirish bilan bog’liq o’sish davom etishi mumkin. Biroq, MII ta’kidlashicha, qarz olishning yuqori xarajatlari mintaqadagi investitsiyalar ko’lami va ishtahasiga ta’sir qilishi mumkin. Shu bilan birga, so’nggi paytlarda suv va energiya ta’minotidagi uzilishlar uzoq vaqtdan beri kechiktirilgan tarif islohotlariga, shuningdek, resurslarni yaxshiroq boshqarishga olib kelishi mumkin.
Qozog‘iston iqtisodiyoti 2023 va 2024 yillarda ham 5,0 foizga o‘sishi mo‘ljallanmoqda, garchi neft narxidan kelib chiqadigan noaniqliklar mavjud. Mamlakatda chakana va ulgurji savdo va qurilish kabi sohalarda sezilarli kengayish kuzatildi. Shuningdek, infratuzilma, transport va omborlarga davlat va xususiy investitsiyalarning ko‘payishi kuzatildi, bu Olmaotaning Markaziy Osiyo bozorlariga xizmat ko‘rsatuvchi distribyutorlik markazi sifatida o‘sib borayotgan rolini aks ettiradi. Ukrainada davom etayotgan urush Qora dengizdagi Kaspiy quvurlari konsorsiumi terminalining ishlashiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin, bu esa Qozog’istonning neft eksportini buzishi mumkin.
Qirg‘iziston Respublikasi yalpi ichki mahsuloti 2023-yilda 4,6 foizga, 2024-yilda esa 7 foizga o‘sishi kutilmoqda. Metall ishlab chiqarishning (asosan oltin) va qishloq xo’jaligi sektori qisqarishi tufayli 2023-yilning birinchi yetti oyida mamlakat iqtisodiy o‘sish sur’ati o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2,9 foizga sekinlashdi. Shu bilan birga, kuchli tashqi talab tufayli mahalliy to’qimachilik sektori jadal rivojlandi. Turizmda ham sezilarli kengayish kuzatildi, bu oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish, mehmondo’stlik, chakana va ulgurji savdoning o’sishiga turtki berdi. MII Qirg’izistonning istiqbolini energiya va suv tanqisligi hamda Qirg’izistonning Rossiya bilan vositachilik savdosidagi katta roli bilan bog’liq ikkilamchi sanksiyalar tufayli yomonlashishi mumkinligi haqida ogohlantirmoqda.
Mo’g’uliston iqtisodiyoti 2023 yilda 7,2 foizga, 2024 yilda esa 7,5 foizga o’sishi mumkin, buning sababi Xitoyning mamlakat tovarlariga bo’lgan talabi, Tavan-Tolgo’y ko’mir konlarini Xitoy bilan bog’laydigan yangi temir yo’l liniyalarining ishga tushirilishi va Oyu-Tolgo’y konida er osti ishlab chiqarishining boshlanishi. Turizm sektori to’liq tiklandi va mehmondo’stlik va Kashemir sanoatining faoliyatini yaxshilashga yordam bermoqda. Eksport, tog’-kon sanoati va turizmning kuchli o’sishi istiqbolni kuchaytirishi mumkin; global kredit shartlarining qattiqlashishi va Xitoyda sekinlashuv asosiy pasayish xavfi hisoblanadi.
Tojikiston iqtisodiyoti 2023 va 2024 yillarda ham 7,5 foizlik kuchli o‘sishni kutilmoqda. Kuchli mintaqaviy hamkorlik, davlat sarmoyasi (ayniqsa, suv va energetika infratuzilmasiga), Rossiyadan pul o‘tkazmalari oqimi hamda ishlab chiqarish va qishloq xo‘jaligi tarmoqlarining kuchli ko‘rsatkichlari asosiy ta’sir etuvchi omillardir. Xitoy o’sishining sekinlashishi va transchegaraviy suv resurslari bo’yicha yuzaga kelishi mumkin bo’lgan mojarolar istiqbolga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.
O‘zbekistonda 2023 va 2024-yillarda yalpi ichki mahsulotning o‘sishi kuchli ichki talab, nominal ish haqi va kreditlar o‘sishi hisobiga 6,5 foizni tashkil etishi kutilmoqda. Ayniqsa chakana savdo, qurilish, xizmat ko‘rsatish va qishloq xo‘jaligi kabi sohalar yaxshi natijalarga erishmoqda. Yaxshi boshqariladigan birlamchi ommaviy takliflar (IPO) va xususiylashtirish istiqbolni kuchaytirishi mumkin. Pul oʻtkazmalarining (ayniqsa, Rossiyadan) keyingi qisqarishi, eskirgan infratuzilma va suv taʼminoti bilan bogʻliq muammolar oʻsishga toʻsqinlik qilishi mumkin boʻlgan omillardandir.