Iqtisodiyot va moliya vazirligi 2025-yil uchun O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti loyihasiga bag‘ishlangan “Fuqarolar uchun budjet” axborot nashrini chop etdi.
Mazkur hujjatda yil davomida budjetni shakllantirish va xarajatlari, shuningdek, O‘zbekiston iqtisodiy istiqbollari haqida ma’lumot berilgan.
Ta’kidlash lozimki, “Fuqarolar uchun budjet” axborot nashri 2018-yildan boshlab BMT Taraqqiyot Dasturi (BMTTD) va O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligining “O‘zbekistonda barqaror rivojlanishni moliyalashtirish” qo‘shma loyihasini amalga oshirish dasturi doirasida tayyorlanib kelmoqda.

O‘zbekiston Iqtisodiyot va moliya vazirligi tahlilchilari 2025-yilda YaIM o‘sish sur’ati joriy yil yakunlari bo‘yicha kutilayotgan darajada — 6% bo‘lishini kutishmoqda. Shundan keyin sur’at biroz oshadi — 2026-yilda 6,1% va 2027-yilda 6,3% ga yetadi.
Kelgusi yilda o‘sishning asosiy drayverlari xizmatlar sohasi (14,5%) va qurilish (14,2%) bo‘ladi. 2026-yilda esa xizmatlar sohasidagi o‘sish biroz oshadi (15% gacha), qurilishdagi o‘sish esa pasayadi (10,2%).
Sanoatdagi qo‘shilgan qiymat har yili taxminan 6% ga o‘sadi, bu yilgi 6,9% o‘sishdan keyin. Qishloq xo‘jaligi esa 2025-yilda 4,1% barqaror o‘sishni namoyish etadi va 2026-yilda 4,2% ga yetadi.

Inflyatsiya joriy yil oxiriga kelib taxminan 9% ni tashkil qiladi, bu o‘tgan yilgi 8,8% dan biroz yuqoriroq. Keyingi yilda u 7% gacha sekinlashadi, 2027-yilga kelib esa 5% maqsadli darajaga erishiladi.
2025-yilda tashqi savdo aylanmasi 71,2 mlrd AQSh dollariga (+6%) yetadi, savdo balansi defitsiti esa biroz kamayib, 10,4 mlrd dollarni tashkil etadi. Bir yil o‘tib, tashqi savdo hajmi 76,5 mlrd dollarga yetadi va salbiy saldo 8,8 mlrd dollarga kamayadi.

Budjet daromadlari prognozi 308,54 trln so‘mni (YaIMning 19%) tashkil etadi, bu joriy yil ko‘rsatkichidan 13,8% ga yuqori. Maqsadli jamg‘armalarga tushumlarni hisobga olganda, ko‘rsatkich 375,06 trln so‘mga (+15,2%) yetadi.
Davlat daromadlarining eng katta manbasi bilvosita soliqlar bo‘lib qoladi. Tushumlar hajmi 104,67 trln so‘m (+16,5%) ni tashkil etishi kutilmoqda.
Bu summaning ikki uchdan ko‘pi — 71,83 trln so‘m (+18,3%) QQS hisobiga to‘g‘ri keladi. To‘lovlarning oshishi ayrim imtiyozlarning bekor qilinishi, energetika resurslari tariflarining o‘zgarishi, shuningdek, umumiy iqtisodiy o‘sish va yig‘ilish sur’ati oshishi bilan ta’minlanadi.
Aksiz solig‘i bo‘yicha tushumlar 21,36 trln so‘mni (+16,5%) tashkil etadi, shundan biroz ko‘prog‘i gazga (6,21 trln so‘m), benzin va dizel yoqilg‘isiga (5,5 trln so‘m) to‘g‘ri keladi. Shakarli ichimliklar bo‘yicha tushumlarning 81% ga oshib, 1,15 trln so‘mni tashkil etishi kutilmoqda.

To‘g‘ridan-to‘g‘ri soliqlar budjetga 100,26 trln so‘m (+14,6%) olib keladi, shundan biznes foyda solig‘i 54,75 trln so‘mni (+11,9%) tashkil etadi. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha tushumlar yana 41,99 trln so‘mni tashkil etib, ish haqlarining o‘sishi va ularning “soya”dan chiqarilishi hisobiga 17,9% ga o‘sadi.
MEF resurs soliqlari bo‘yicha 38,69 trln so‘m (+7,5%) tushumlarni, jumladan, yer osti boyliklaridan foydalanish solig‘i bo‘yicha 20,65 trln so‘m (+3%) tushumlarni kutmoqda.
Soliqqa aloqador bo‘lmagan tushumlar 64,9 trln so‘mni (+12,4%) tashkil etadi. Bu xususiylashtirishdan kelgan daromadlar, davlat ulushlaridan dividendlar, davlat bojxonalari, yig‘imlar, jarimalar va boshqalarni o‘z ichiga oladi.

2025-yil uchun rejalashtirilgan xarajatlar hajmi 344,6 trln so‘mni tashkil etadi, bu joriy yilgi ko‘rsatkichdan 8,5% ga ko‘p, ularning YaIMdagi ulushi esa 22,5% dan 21,1% gacha kamayadi. Budjet va maqsadli jamg‘armalar xarajatlari 407,4 trln so‘mni (+10,1%) tashkil etadi.
Xarajatlarning yarmidan ko‘prog‘i (178,2 trln so‘m) ijtimoiy sohaga ajratiladi. Ta’lim uchun 84 trln so‘m, tibbiyot uchun 41 trln so‘m ajratish rejalashtirilgan. Yana 36 trln so‘m nafaqalar, kompensatsiyalar va Pensiya jamg‘armasiga o‘tkazmalarni tashkil etadi.
Xususan, xususiy bolalar bog‘chalari uchun subsidiyalar uchun 3,8 trln so‘m (+14,7%) sarflash rejalashtirilgan. Shu bilan birga, bir tarbiyalanuvchiga o‘rtacha xarajatlar 3,124 mln so‘mga qisqaradi.

Milliy iqtisodiyot ehtiyojlari uchun xarajatlar 39,2 trln so‘mni tashkil etadi. Bu summaning deyarli uchdan biri tabiiy gaz (7 trln so‘m), elektr energiyasi (500 mlrd so‘m) va isitish (4,84 trln so‘m) uchun subsidiyalarni o‘z ichiga oladi. Savdo qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasiga 714 mlrd so‘m ajratiladi.
Yana 27,4 trln so‘m infratuzilmani rivojlantirishga yo‘naltiriladi. Jumladan, 15 ta tanlangan tuman va shaharlarda kompleks rivojlanish uchun 1 trln so‘m ajratiladi.

2025-yilda konsolidatsiyalangan budjet defitsiti 49,26 trln so‘mni tashkil etib, joriy yilga nisbatan 13,9% ga kamayadi. Keyin esa u 2026-yilda 55,5 trln so‘mga va 2027-yilda 64,1 trln so‘mga oshadi, lekin YaIMning 3% darajasida qoladi.
Yil yakuniga ko‘ra, davlat qarzining umumiy hajmi 39,7 mlrd AQSh dollariga (YaIMning 35,5%) yetadi, bu o‘tgan yilga nisbatan 4,8 mlrd dollarga ko‘pdir. 2025-yil oxiriga kelib, davlat qarzi 45 mlrd dollardan oshishi (YaIMning 36,7%) mumkin, shundan 39,4 mlrd dollari tashqi qarzga to‘g‘ri keladi.

Kelgusi yilda 5,5 mlrd dollar miqdorida tashqi qarz jalb qilish rejalashtirilmoqda, shundan 3 mlrd dollar budjetni bajarilishini ta’minlash uchun yo‘naltiriladi. Davlat qarzini xizmat ko‘rsatish xarajatlari 21,1 trln so‘mga baholanmoqda.