Kirish

2024-yilda O‘zbekistonning tashqi savdo aylanmasi (TSA) 65,9 milliard AQSh dollarini tashkil etib, 2023-yilga nisbatan 3,8% (+2,4 milliard AQSh dollari) o‘sish kuzatildi. Ushbu o‘sish eksportni rivojlantirish, importni optimallashtirish va tashqi savdoni muvozanatlashga qaratilgan iqtisodiy islohotlar natijasidir.

Asosiy tashqi savdo ko‘rsatkichlari

• Umumiy O‘zbekistonning tashqi savdo aylanmasi: 65,9 milliard AQSh dollari (+3,8%). Shundan:
• Eksport: 26,9 milliard AQSh dollari (+8,4%).
• Import: 39,0 milliard AQSh dollari (+0,8%).
• Savdo balansining saldosi: -12,0 milliard AQSh dollari (2023-yildagi -13,8 milliard AQSh dollaridan yaxshilandi).

Eksport: tuzilma va asosiy bo‘limlar

2024-yilda eksport hajmi 26,9 milliard AQSh dollarini tashkil etib, o‘tgan yilga nisbatan 8,4% ga oshdi. Eksportning tuzilmasi quyidagicha:

1. Sanoat mahsulotlari:
   • Umumiy hajmi: 4,2 milliard AQSh dollari (15,6% umumiy eksportdan).
   • Asosiy kategoriyalar:
     • To‘qimachilik mahsulotlari: 2,9 milliard AQSh dollari (10,6%), 6,7% kamayish.
     • Rangli metallar: 1,5 milliard AQSh dollari (5,6%).
     • Yog‘och va po‘kak mahsulotlari: 25,4 million AQSh dollari (+85,7%).

2. Oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar:
   • Umumiy hajmi: 2,2 milliard AQSh dollari (8,1%).
   • Asosiy mahsulotlar:
     • Meva va sabzavotlar: 1,5 milliard AQSh dollari (+31,2%).
     • Asosiy bozorlar: Rossiya (42,1%), Qozog‘iston (12,7%), Pokiston (12,6%).

3. Kimyoviy moddalar:
   • Umumiy hajmi: 1,7 milliard AQSh dollari (6,3%).
   • O‘g‘itlar va noorganik kimyoviy moddalar: 1,27 milliard AQSh dollari.
4. Mineral yoqilg‘i:
   • Umumiy hajmi: 1,3 milliard AQSh dollari (4,9%).
   • Tabiiy gaz va neft mahsulotlari: 1,2 milliard AQSh dollari (+39,8%).
5. Oltin:
   • Nomonetar oltin: 7,5 milliard AQSh dollari (27,8%), 8,3% kamayish.
6. Xizmatlar:
   • Umumiy hajmi: 7,2 milliard AQSh dollari (26,7%).
   • Asosiy kategoriyalar: turizm (48,8%), transport xizmatlari (35,7%), telekommunikatsiya (8,6%).

Eksportning geografik tuzilmasi:

• Toshkent: 5,5 milliard AQSh dollari (20,5%).
• Navoiy viloyati: 1,1 milliard AQSh dollari (4,1%).
• Farg‘ona viloyati: 826 million AQSh dollari (3,1%).
• Andijon viloyati: 1,2 milliard AQSh dollari (4,4%).

Import: tuzilma va asosiy bo‘limlar

2024-yilda import hajmi 39,0 milliard AQSh dollarini tashkil etib, 2023-yilga nisbatan 0,8% ga oshdi. Asosiy import kategoriyalari quyidagilar:

1. Mashinalar va transport uskunalari:
   • Umumiy hajmi: 13,5 milliard AQSh dollari (34,6%).
   • Asosiy mahsulotlar:
     • Avtomobillar va ehtiyot qismlar: 3,3 milliard AQSh dollari (-9,7%).
     • Elektr jihozlari: 2,0 milliard AQSh dollari (+5,1%).

2. Sanoat mahsulotlari:
   • Umumiy hajmi: 6,1 milliard AQSh dollari (15,5%).
   • Asosiy mahsulotlar:
     • Ch‘uquroq va po‘lat: 2,7 milliard AQSh dollari (+4,4%).
     • Metall buyumlar: 815 million AQSh dollari (-13,3%).

3. Kimyoviy moddalar:
   • Umumiy hajmi: 4,7 milliard AQSh dollari (12,0%).
   • Asosiy mahsulotlar:
     • Tibbiy mahsulotlar: 1,7 milliard AQSh dollari (+8,1%).
     • Plastik mahsulotlar: 1,0 milliard AQSh dollari (-10,9%).

4. Oziq-ovqat mahsulotlari:
   • Umumiy hajmi: 3,7 milliard AQSh dollari (9,5%).
   • Asosiy mahsulotlar:
     • Don mahsulotlari: 919 million AQSh dollari (-18,4%).
     • Shakar: 621 million AQSh dollari (+11,3%).

5. Xizmatlar:
   • Umumiy hajmi: 3,7 milliard AQSh dollari (9,6%).
   • Asosiy kategoriyalar: turizm (50,9%), transport xizmatlari (19,2%), telekommunikatsiya (9,2%).

Importning geografik tuzilmasi:

• Toshkent: 19,8 milliard AQSh dollari (50,8%).
• Toshkent viloyati: 4,0 milliard AQSh dollari (10,2%).
• Samarqand viloyati: 2,2 milliard AQSh dollari (5,5%).

Asosiy savdo hamkorlari

Eksport:

• Rossiya: 3,7 milliard AQSh dollari (13,7%).
• Xitoy: 2,1 milliard AQSh dollari (7,6%).
• Qozog‘iston: 1,5 milliard AQSh dollari (5,4%).
• Turkiya: 1,2 milliard AQSh dollari (4,3%).
• Afg‘oniston: 1,1 milliard AQSh dollari (4,0%).

Import:

• Xitoy: 10,4 milliard AQSh dollari (26,8%).
• Rossiya: 7,9 milliard AQSh dollari (20,4%).
• Qozog‘iston: 2,8 milliard AQSh dollari (7,2%).
• Janubiy Koreya: 2,0 milliard AQSh dollari (5,0%).
• Turkiya: 1,8 milliard AQSh dollari (4,5%).

Xulosalar va istiqbollar

1. O‘zbekiston eksportni diversifikatsiya qilish va eksportchilarni qo‘llab-quvvatlash hisobiga tashqi savdo aylanmasida barqaror o‘sishni namoyon etmoqda.
2. Meva-sabzavot mahsulotlari (+31,2%) va kimyoviy moddalar (+29,1%) eksportining o‘sishi ushbu sektorlarning yuqori salohiyatini ko‘rsatadi.
3. Mashina va uskunalar importining pasayishi (-9,7%) ichki ishlab chiqarishning kuchayishi va tashqi yetkazib beruvchilarga bog‘liqlikning kamayishini anglatishi mumkin.
4. Asosiy muammolar — savdo balansining saldosini yanada kamaytirish va savdo hamkorlarini diversifikatsiya qilish.

Eksport salohiyatining barqaror o‘sishi va zamonaviy texnologiyalarning joriy etilishi O‘zbekistonning xalqaro bozorlardagi raqobatbardosh o‘rnini mustahkamlaydi.

Manba: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika Agentligi