O‘zbekistonning 2025-yil birinchi choragidagi YaIM ma’lumotlari sanoat, qurilish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) tarmoqlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan 6,8% barqaror sektor o‘sishini, shuningdek, 32,0% kuzatilmaydigan iqtisodiyot ulushini aks ettirib, global muammolar sharoitida barqaror rivojlanishni ko‘rsatmoqda.
O‘zbekiston iqtisodiyoti 2025-yilni ishonchli natijalar bilan boshladi, bu haqda O‘zbekiston Respublikasi Milliy statistika qo‘mitasining 2025-yil 29-apreldagi press-relizida xabar berilgan. 2025-yil yanvar–mart oylari uchun yalpi ichki mahsulot (YaIM) ma’lumotlari asosiy tarmoqlarning barqaror hissasini aks ettirib, mamlakatning barqaror rivojlanishga sodiqligini ta’kidlaydi.
Muvozanatli iqtisodiy natijalar: YaIM va tarmoqlar hissasi
Iqtisodiyot barqaror o‘sishni namoyish etdi: barcha tarmoqlarning umumiy qo‘shilgan qiymati YaIMning 95,9% ni tashkil etdi va 6,8% ga o‘sdi, bu YaIM o‘sishiga 6,6 foiz punktini qo‘shdi. Mahsulotlarga sof soliqlar, YaIMning 4,1% ni tashkil etib, 7,2% ga o‘sdi va umumiy o‘sishga qo‘shimcha 0,2 foiz punktini qo‘shdi.
Tarmoqlar tuzilmasida kichik o‘zgarishlar kuzatildi: xizmatlar sektori ulushi 2024-yil birinchi choragidagi 55,9% dan 56,1% ga oshdi, sanoat esa 27,8% dan 27,9% ga ko‘tarildi. Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi 9,7% dan 9,5% ga, qurilish esa 6,6% dan 6,5% ga ozgina pasaydi. Bu o‘zgarishlar O‘zbekistonning tashqi bosimlar sharoitida diversifikatsiyalangan iqtisodiyotni saqlab qolish qobiliyatini ko‘rsatadi.
Narxlar barqarorligi: Inflyatsiyani boshqarish
2024-yil birinchi choragiga nisbatan YaIM deflyator indeksi 112,8% ni tashkil etdi, bu iqtisodiyotdagi narxlarning mo‘tadil o‘sishini ko‘rsatadi. Transport, saqlash va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (114,2%), sanoat (112,1%), shuningdek, qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi (111,9%) kabi tarmoqlar o‘rtacha ko‘rsatkichdan yuqori indekslarni qayd etdi, bu barqaror talabni aks ettiradi. Boshqa xizmatlar ham 111,9% bilan yaqin ko‘rsatkichlarni namoyish etdi. Qurilish (105,6%) va savdo, yashash va ovqatlanish xizmatlari (108,6%) pastroq deflyator indekslarini qayd etib, ushbu sohalardagi xarajatlarni samarali boshqarishni ko‘rsatdi. Bu muvozanat O‘zbekistonning iqtisodiy boshqaruvdagi oqilona yondashuvini ta’kidlaydi.
Sanoat: Ishonchli hissa
Sanoat sektori muhim hissa qo‘shdi, umumiy qo‘shilgan qiymati 89 119,9 milliard so‘mga yetdi, bu 2024-yil birinchi choragiga nisbatan 6,5% ga o‘sishni ko‘rsatadi. Ishlab chiqarish sanoati 8,7% ga, suv ta’minoti, kanalizatsiya va chiqindilarni qayta ishlash esa 2,7% ga o‘sdi. Konchilik sanoati 98,5% ga ozgina pasaydi, energiya ta’minoti esa barqaror bo‘lib qoldi. Ushbu natijalar O‘zbekistonning sanoat bazasini mustahkamlash bo‘yicha olib borayotgan sa’y-harakatlariga mos keladi, garchi ular avvalgi yillardagi tendensiyalarga mos keladi va rekord darajada emas.
Qurilish: Infratuzilmani rivojlantirish
Qurilish sektori 20 865,3 milliard so‘m umumiy qo‘shilgan qiymat bilan, 2024-yil birinchi choragiga nisbatan 10,7% o‘sishni qayd etdi. O‘sish binolar va inshootlar qurilishi (108,3%), fuqaro ob’ektlari qurilishi (117,5%) va maxsus qurilish ishlari (117,3%) tufayli yuzaga keldi. Bu ko‘rsatkichlar O‘zbekistonning infratuzilmani rivojlantirish maqsadlarini qo‘llab-quvvatlaydi va iqtisodiy barqarorlikka hissa qo‘shadi.
AKT sektori: Raqamli imkoniyatlarni kengaytirish
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) sektori YaIMning 3,2% ni tashkil etdi, qo‘shilgan qiymat kompyuter dasturlash va maslahat xizmatlari (45,7%), telekommunikatsiyalar (35,4%), ma’lumotlarni qayta ishlash va veb-portallar (10,0%), dasturiy ta’minot nashriyoti (5,8%) va uskunalar ta’miri (3,1%) dan iborat. Sektorning o‘sishi O‘zbekistonning raqamlashtirishga sodiqligini aks ettiradi, bu kelajakdagi iqtisodiy kengayish uchun muhim soha hisoblanadi.
Kuzatilmaydigan iqtisodiyot: Norasmiy faoliyatni hisobga olish
Kuzatilmaydigan iqtisodiyot, uy xo‘jaliklari va norasmiy faoliyatni o‘z ichiga olgan holda, 106 817,6 milliard so‘m yoki YaIMning 32,0% ni tashkil etdi. Uy xo‘jaliklari va jismoniy shaxslar faoliyati 78 795,3 milliard so‘m (23,6%), tashqi iqtisodiyot esa 28 022,4 milliard so‘m (8,4%) ni tashkil etdi. Ushbu faoliyatlar qishloq xo‘jaligida (84,1%), qurilishda (41,5%), xizmatlar sohasida (36,2%) va sanoatda (8,5%) muhim edi. O‘zbekistonning ushbu hissalarni o‘lchash bo‘yicha harakatlari iqtisodiy statistikaning aniqligini oshiradi.
MetL Metodologik shaffoflik: Ishonchli ma’lumotlar
Ishlab chiqarish usuli va O‘KED 2 tasnifidan foydalangan holda, Milliy qo‘mita YaIM hisob-kitoblarini mustahkam asosda olib boradi, barcha rezident iqtisodiy birliklarni qamrab oladi. Deflyator va jismoniy hajm indekslari narxlar va ishlab chiqarish tendensiyalari bo‘yicha aniq ma’lumotlarni taqdim etib, siyosat va biznesda asosli qarorlar qabul qilishni qo‘llab-quvvatlaydi.
Kontekst: Barqaror, lekin ajoyib emas
2025-yil birinchi choragidagi 6,8% sektor o‘sishi barqaror, ammo ba’zi tarixiy eng yuqori ko‘rsatkichlardan pastroq va ba’zi mintaqaviy qo‘shnilardan orqada qolishi mumkin. Shunga qaramay, qurilish, AKT va sanoat ishlab chiqarishidagi yutuqlar, shuningdek, kuzatilmaydigan iqtisodiyotni o‘lchash bo‘yicha harakatlar barqarorlikni namoyish etadi. O‘zbekistonning infratuzilma va raqamlashtirishga e’tibori kelajakdagi o‘sish uchun poydevor yaratadi.
Xulosa: Barqaror rivojlanish yo‘li
O‘zbekistonning 2025-yil birinchi choragidagi iqtisodiy ko‘rsatkichlari barqaror o‘sishni va asosiy tarmoqlarga strategik e’tiborni aks ettiradi. Bu davr mamlakat tarixidagi eng muvaffaqiyatli davr bo‘lmasa-da, sanoat, qurilish va AKT sohasidagi izchil muvaffaqiyatlar, shuningdek, shaffof hisobot tizimi O‘zbekistonni kelajakdagi rivojlanish uchun yaxshi holatda qoldiradi. Mamlakatning muvozanatli yondashuvi barqaror rivojlanishni ta’minlaydi va yangi imkoniyatlardan foydalanishga imkon beradi.