2025 yil 26 iyun, Fitch Ratings O‘zbekiston Respublikasining xorijiy valyutadagi uzoq muddatli defolt reytingini (IDR) BB- dan BB darajasiga oshirdi. Reyting prognozi «Barqaror» sifatida belgilandi.
Reyting oshishining asosiy omillari
Bu oshirish davom etayotgan islohotlar va o‘rta muddatli iqtisodiy istiqbollar makroiqtisodiy xatarlarni cheklab, mamlakatning asosiy kredit ko‘rsatkichlarini yaxshilayotganini aks ettiradi.
Moliyaviy konsolidatsiya:
– 2024 yilda konsolidatsiyalashgan byudjet defitsiti YaIMning 3% atrofida bo‘ldi, bu rejalashtirilgan 4% ko‘rsatkichidan yaxshiroqdir.
– 2025–2026 yillarda davlat qarzi YaIMning 32% atrofida barqaror bo‘lib qolishi kutilmoqda, bu BB reytingidagi davlatlar medianasidan (54%) ancha past.
– Davlat qarzining taxminan 89% chet el valyutasida, ammo tashqi qarzning o‘rtacha muddati 9 yildan oshadi, bu esa qisqa muddatli qayta moliyalashtirish xavfini kamaytiradi.
Strukturaviy islohotlar bo‘yicha yutuqlar:
– Hukumat energetika sohasidagi islohotlarni, jumladan tariflarni liberallashtirish va subsidiyalar tizimini qayta ko‘rib chiqishni davom ettirmoqda, bu esa fiskal barqarorlikni ta’minlaydi.
– Davlat korxonalarini isloh qilish va xususiylashtirish bo‘yicha taraqqiyot iqtisodiy bazani mustahkamlashga xizmat qilmoqda.
Iqtisodiy o‘sish va tashqi pozitsiyalar
– 2025–2026 yillarda real YaIM o‘sishi o‘rtacha 6,3% bo‘lishi kutilmoqda, bu BB reytingidagi davlatlar medianasidan (3,8%) ancha yuqori.
– Bu o‘sish faol islohotlar, asosiy eksport mahsulotlariga (jumladan oltin) talabning oshishi va mehnat migrantlari yuborayotgan pul o‘tkazmalarining barqarorligi bilan ta’minlanmoqda.
– 2025 yilning I choragida real YaIM yillik hisobda 6,8% ga oshdi.
– 2025 yil 1 iyun holatiga ko‘ra, oltinni ham o‘z ichiga olgan xalqaro zaxiralar 49,7 mlrd AQSh dollarini tashkil etib, 2024 yil oxiridagi 41 mlrd dollarga nisbatan sezilarli o‘sdi. Bu importning 10 oylik hajmini qoplash uchun yetarli bo‘lib, BB reytingidagi davlatlar medianasidan ancha yuqori.
Inflyatsiya va pul-kredit siyosati
– Markaziy bank inflyatsiyani jilovlash maqsadida asosiy stavkani 14% ga oshirib, pul-kredit siyosatini qat’iylashtirdi.
– O‘rtacha yillik inflyatsiya 2024 yildagi 9% dan 2026 yilda 7% gacha tushishi kutilmoqda.
Bank sektori
– Bank sektori barqaror bo‘lib qolmoqda, kapital rentabelligi taxminan 7%, kapital yetarlilik koeffitsienti – 17%, muammoli kreditlar (NPL) ulushi – 4%, xalqaro moliyaviy hisobot standartlari (IFRS) bo‘yicha esa taxminan 10% ni tashkil etadi.
– Depozitlar dollarizatsiyasi 2020 yildagi 40% dan 2025 yil martida 24,5% gacha kamaydi, bu milliy valyutaga bo‘lgan ishonch oshayotganini ko‘rsatadi.
Reytingning asosiy cheklovlari
Shunga qaramay, reyting mamlakatning jon boshiga to‘g‘ri keladigan YaIMining pastligi, xomashyo eksportiga yuqori darajada bog‘liqligi, inflyatsiya va iqtisodiyotning dollarizatsiyasi kabi omillar bilan cheklangan.
Manba: Fitch Ratings