Umumiy sharh
Xizmatlar sohasi O‘zbekiston iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismi bo‘lib, yalpi ichki mahsulot (YAIM) hajmida katta ulushni tashkil etadi hamda bandlikni oshirishga xizmat qiladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligining ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yil yanvar oyida xizmatlar hajmi 64 784,6 mlrd so‘mni tashkil etdi, bu esa o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 11,4% o‘sishni anglatadi.
Bu o‘sish quyidagi omillar bilan bog‘liq:
- Xizmat ko‘rsatish sohasidagi korxonalarning ko‘payishi,
- Iqtisodiyotni raqamlashtirish va texnologik rivojlanish,
- Davlat tomonidan ko‘rsatilayotgan qo‘llab-quvvatlash choralari,
- Iste’mol talabining oshishi.
Mazkur o‘zgarishlar O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 11-maydagi PQ-5113-sonli “Xizmatlar sohasini tezkor rivojlantirish choralari to‘g‘risida”gi qarori bilan bog‘liq bo‘lib, unda xizmatlar sektorining maqsadli rivojlanish parametrlari belgilangan.
Xizmatlar sohasining rivojlanish dinamikasi va tarmoqlar bo‘yicha hissasi
2025-yil yanvar oyida xizmatlar hajmining o‘sishiga quyidagi tarmoqlar asosiy hissa qo‘shdi:
- Moliyaviy xizmatlar – +16,8%
- Savdo xizmatlari – +11,4%
- Transport xizmatlari – +7,3%
- Aloqa va axborotlashtirish xizmatlari – +16,9%
Moliyaviy xizmatlar
Moliyaviy xizmatlar hajmi 11 864,5 mlrd so‘mni tashkil etdi (+13,2% o‘sish). Toshkent shahri ushbu xizmatlarning 59% ini ta’minlaydi. Eng yuqori o‘sish Andijon viloyatida (+29%) qayd etilgan.
Savdo xizmatlari
Savdo xizmatlari 10 295,2 mlrd so‘m (+10,2%) bo‘lib, chakana savdo 52,7% ni tashkil etdi.
Transport xizmatlari
Transport xizmatlari hajmi 13 162,4 mlrd so‘m (+8,7%). Umumiy hajmning 49,2% avtomobil transportiga, jumladan 43,5% taksi xizmatlariga to‘g‘ri keladi.
Aloqa va axborotlashtirish xizmatlari
Aloqa va IT xizmatlari 5 312,2 mlrd so‘m (+21,6%). Ularning eng katta ulushi kompyuter dasturlash xizmatlariga (41,7%) to‘g‘ri keladi.
Boshqa xizmatlar bo‘yicha tendensiyalar
- Ta’lim xizmatlari – +16,0%
- Mehmonxona va ovqatlanish xizmatlari – +11,1%
- Tibbiyot xizmatlari – +9,2%
- Me’morchilik va injiniring xizmatlari – +23,6%
Kichik biznesning xizmatlar sektoridagi roli
Kichik tadbirkorlik xizmatlar sohasining 53,7% ini tashkil etadi:
- 32,5% – kichik korxona va mikrofirmalar hissasi,
- 73,8% – xizmatlar sohasida yangi tashkil etilgan kichik biznes subyektlari.
2025-yil yanvar oyida 5 731 ta yangi korxona tashkil etilgan, bu o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 25,8% ko‘pdir.
Hududlar bo‘yicha xizmatlar sohasi hajmi
Xizmatlar hajmi eng katta bo‘lgan hududlar:
- Toshkent shahri – 24 931,8 mlrd so‘m (38,5% ulush)
- Samarqand viloyati – 4 573,2 mlrd so‘m (7,1%)
- Farg‘ona viloyati – 4 241,6 mlrd so‘m (6,5%)
- Toshkent viloyati – 4 283,7 mlrd so‘m (6,6%)
Eng past xizmatlar hajmi Sirdaryo viloyatida – 852,9 mlrd so‘m (1,3%).
Xizmatlar sohasining kelajakdagi rivojlanish istiqbollari
Kelgusi yillarda xizmatlar sohasining barqaror o‘sishini ta’minlaydigan asosiy omillar:
- Davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash – xizmatlar biznesini rivojlantirish uchun soliq imtiyozlari, kredit subsidiyalari va soddalashtirilgan tartiblar.
- Raqamlashtirish va innovatsiyalar – onlayn xizmatlar, fintech, IT sektorining jadal rivojlanishi.
- Iste’mol talabining oshishi – aholi daromadlarining ko‘payishi va o‘rta sinf kengayishi.
- Infratuzilma loyihalari – yangi biznes markazlari, turizm klasterlari va transport infratuzilmasini rivojlantirish.
Xulosa
Xizmatlar sohasi O‘zbekiston iqtisodiyotining eng tez rivojlanayotgan yo‘nalishlaridan biri bo‘lib qolmoqda. Barqaror o‘sish sur’atlari, moliyaviy va raqamli xizmatlarning kengayishi, kichik biznesning o‘sishi va davlat tomonidan ko‘rsatilayotgan qo‘llab-quvvatlash choralari ushbu sohaning uzoq muddatli rivojlanishiga mustahkam zamin yaratmoqda. Biroq, biznes jarayonlarini avtomatlashtirish, kadrlar malakasini oshirish va innovatsion texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar talab etiladi.