O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasining 2025-yil 21-aprelda e’lon qilingan press-reliziga ko’ra, mamlakat iqtisodiyoti barqaror investitsion o’sishni namoyish etishda davom etmoqda, bu esa keyingi rivojlanish uchun mustahkam poydevor yaratmoqda.

Investitsiyalarning umumiy dinamikasi

2025-yilning yanvar-mart oylarida O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyoti va ijtimoiy sohasini rivojlantirish uchun barcha moliyalashtirish manbalari hisobidan 120,4 trillion so’m asosiy kapitalga investitsiyalar o’zlashtirildi. Bu 2024-yilning mos davriga nisbatan 107,9 foizni tashkil etadi. Mutlaq ko’rsatkichlarda o’sish 15,9 trillion so’mni tashkil etdi.

Besh yillik dinamika tahlili ta’sirli natijani ko’rsatmoqda – bu davr ichida asosiy kapitalga investitsiyalar hajmi deyarli 2,9 barobar oshdi. Ayniqsa 2024-yil ajralib turadi, bu yilda eng yuqori o’sish sur’ati – 143,9 foiz kuzatilgan. Taqqoslash uchun, oldingi yillarda o’sish sur’atlari quyidagicha bo’lgan: 2021-yil – 97,8%, 2022-yil – 115,2%, 2023-yil – 113,6%.

Moliyalashtirish manbalarining tuzilishi

Moliyalashtirish manbalarini batafsil ko’rib chiqish quyidagi manzarani namoyon qiladi:

Markazlashtirilgan investitsiyalar (10,1 trillion so’m yoki umumiy hajmning 8,4 foizi):

• Byudjet mablag’lari – 2,96 trillion so’m (2,4%)
• Suv ta’minoti va kanalizatsiya tizimlarini rivojlantirish jamg’armasi – 157,3 milliard so’m (0,1%)
• Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi mablag’lari – 191,9 milliard so’m (0,2%), bu dollar ekvivalentida 14,9 million AQSh dollarini tashkil qiladi
• O’zbekiston Respublikasi kafolati ostidagi xorijiy kreditlar – 6,84 trillion so’m (5,7%) yoki 527,9 million AQSh dollari

Markazlashtirilmagan investitsiyalar (110,3 trillion so’m yoki umumiy hajmning 91,6 foizi):

• Korxonalar mablag’lari – 20,5 trillion so’m (17,0%)
• Aholi mablag’lari – 8,4 trillion so’m (7,0%)
• To’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar – 78,6 trillion so’m (65,3%) yoki 6,07 milliard AQSh dollari

To’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar sezilarli o’sganini ta’kidlash muhim, ular 44,1 trillion so’mni (umumiy hajmning 36,6 foizi) tashkil etdi va o’tgan yilning shu davriga nisbatan o’sish sur’ati 124,3 foiz bo’ldi. Dollar ekvivalentida to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar hajmi 3,41 milliard AQSh dollariga yetdi va o’sish sur’ati 127,8 foizni tashkil etdi.

Investitsiyalarning tarmoq yo’nalishlari

Iqtisodiy faoliyat turlari bo’yicha investitsiyalar tuzilishi tahlili quyidagi taqsimotni ko’rsatadi:

• Ishlab chiqarish sanoati – 33,1 trillion so’m (27,5%)
• Elektr ta’minoti, gaz, bug’ va konditsiyalash ta’minoti – 20,0 trillion so’m (16,6%)
• Tog’-kon sanoati – 13,6 trillion so’m (11,3%)
• Qishloq, o’rmon va baliqchilik xo’jaligi – 12,4 trillion so’m (10,3%)
• Uy-joy qurilishi – 9,5 trillion so’m (7,9%)
• Tashish va saqlash – 5,3 trillion so’m (4,4%)
• Ulgurji va chakana savdo – 3,0 trillion so’m (2,5%)
• Sog’liqni saqlash – 2,1 trillion so’m (1,7%)

2024-yilning shu davriga nisbatan ba’zi tarkibiy o’zgarishlar sodir bo’lganligi e’tiborga loyiq. Tog’-kon sanoatining ulushi 14,1 foizdan 11,3 foizgacha pasaygan bo’lsa, qishloq xo’jaligining ulushi 6,6 foizdan 10,3 foizgacha ko’tarilgan.

Xorijiy investitsiyalar: batafsil tahlil

2025-yilning yanvar-mart oylarida o’zlashtirilgan xorijiy investitsiyalar va kreditlarning umumiy hajmi 8,7 milliard AQSh dollarini tashkil etdi, shundan 6,6 milliard AQSh dollari (yoki 85,4 trillion so’m) asosiy kapitalga yo’naltirilgan.

Xorijiy investitsiyalarning mintaqaviy taqsimoti

To’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarning eng yirik qabul qiluvchilari:

• Namangan viloyati – 7,49 trillion so’m
• Toshkent viloyati – 6,36 trillion so’m
• Toshkent shahri – 4,38 trillion so’m
• Navoiy viloyati – 3,70 trillion so’m
• Samarqand viloyati – 3,65 trillion so’m

Respublika kafolati ostidagi xorijiy kreditlar bo’yicha yetakchilar:

• Qashqadaryo viloyati – 1,07 trillion so’m
• Toshkent shahri – 1,05 trillion so’m
• Buxoro viloyati – 971,7 milliard so’m

Xorijiy investitsiyalarning tarmoq taqsimoti

Iqtisodiy faoliyat turlari bo’yicha xorijiy investitsiyalar va kreditlar tuzilishida yetakchi o’rinlarni egallaydi:

• Ishlab chiqarish sanoati – 32,2%
• Elektr va gaz ta’minoti – 22,7%
• Tog’-kon sanoati – 13,0%
• Qishloq xo’jaligi – 9,7%
• Suv ta’minoti va kanalizatsiya – 1,7%
• Qurilish – 5,0%
• Tashish va saqlash – 4,1%
• Axborot va aloqa – 1,0%
• Ko’chmas mulk bilan operatsiyalar – 0,6%
• Boshqa faoliyat turlari – 10,0%

Investitsion faollikning mintaqaviy jihatlari

Asosiy kapitalga eng ko’p investitsiyalar quyidagi hududlarda o’zlashtirilgan:

• Toshkent shahri – 16,9 trillion so’m
• Toshkent viloyati – 16,1 trillion so’m
• Namangan viloyati – 12,4 trillion so’m
• Samarqand viloyati – 10,4 trillion so’m
• Buxoro viloyati – 8,8 trillion so’m

Hududlar bo’yicha moliyalashtirish manbalari tuzilishida qiziqarli farqlar kuzatiladi. Masalan, Toshkent shahrida investitsiyalarning 38,7 foizi korxonalar va tashkilotlar mablag’lari hisobidan moliyalashtiriladi, bu mamlakat bo’yicha o’rtacha ko’rsatkichdan (17,0%) sezilarli darajada yuqori. Xorazm viloyatida aholi mablag’larining umumiy investitsiyalar hajmidagi ulushi 14,4 foizni tashkil etadi, bu o’rtacha ko’rsatkichdan (7,0%) ikki baravar yuqori.

Ijtimoiy infratuzilmaning rivojlanishi

2025-yilning yanvar-mart oylarida respublikada 3.116,0 ming kvadrat metr uy-joy foydalanishga topshirildi, bu 2024-yilning mos davriga nisbatan 116,8 foizni tashkil etdi. Ushbu hajmning 2.028,1 ming kvadrat metri (65,1%) qishloq joylariga to’g’ri keladi.

Foydalanishga topshirilgan uy-joyning mintaqaviy taqsimoti:

• Toshkent viloyati – 523,7 ming kvadrat metr
• Farg’ona viloyati – 305,5 ming kvadrat metr
• Buxoro viloyati – 301,5 ming kvadrat metr
• Surxondaryo viloyati – 279,3 ming kvadrat metr
• Namangan viloyati – 260,1 ming kvadrat metr

Shu davr mobaynida 10,4 km suv ta’minoti tarmoqlari (shundan 8,7 km yoki 83,7% qishloq joylarida) va 2,4 km gaz tarmoqlari (shundan 0,7 km qishloq joylarida) foydalanishga topshirildi. Suv ta’minoti tarmoqlarining eng katta uzunligi (8,9 km) Jizzax viloyatida, shuningdek gaz tarmoqlari (2,4 km) ham Jizzax viloyatida foydalanishga topshirildi.

Xulosalar va istiqbollar

2025-yilning birinchi choragida investitsiyalarning ijobiy dinamikasi O’zbekistonning ham mahalliy, ham xorijiy investorlar uchun jozibadorligi saqlanib qolayotganini ko’rsatmoqda. Ayniqsa, to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarning o’sishi (124,3%) muhim ahamiyatga ega bo’lib, bu xalqaro investorlarning mamlakat iqtisodiyotiga bo’lgan ishonchi oshganini aks ettiradi.

Qishloq xo’jaligiga investitsiyalarning sezilarli darajada o’sishi (umumiy tuzilishda 6,6 foizdan 10,3 foizgacha) agrar sektorni modernizatsiya qilishning yangi bosqichidan dalolat berishi mumkin, bu mamlakat oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash uchun g’oyat muhimdir.

Ishlab chiqarish sanoatida investitsiyalarning yuqori ulushini (27,5%) saqlab qolish respublika iqtisodiyotining davom etayotgan industrializatsiyasi va diversifikatsiyasini ko’rsatadi, bu esa mamlakatning strategik rivojlanish maqsadlariga mos keladi.

Jadallik bilan olib borilayotgan investitsiya faoliyati O’zbekiston Respublikasining uzoq muddatli iqtisodiy o’sishi va aholining turmush darajasini oshirish uchun mustahkam poydevor yaratmoqda.