O‘zbekistonning 2025 yil yanvar–aprel oylari uchun tashqi savdo aylanmasi 24,6 milliard AQSh dollariga yetdi, bu 2024 yilning xuddi shu davriga nisbatan 3,44 milliard dollar yoki 16,3% o‘sishni anglatadi. Eksport 11,88 milliard dollar (35,1% o‘sish), import esa 12,73 milliard dollar (2,9% o‘sish) ni tashkil etdi, bu esa 846,3 million dollar savdo taqchilligiga olib keldi. Ushbu ko‘rsatkichlar O‘zbekistonning jahon savdosidagi o‘sib borayotgan rolini, nomonetar oltin, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari va xizmatlar eksportidagi yutuqlarni, shuningdek, iqtisodiy modernizatsiyani qo‘llab-quvvatlovchi strategik importni aks ettiradi.

Asosiy savdo hamkorlari

O‘zbekiston 183 ta davlat bilan savdo aloqalarini yo‘lga qo‘yib, asosiy hamkorlar bilan munosabatlarni mustahkamlamoqda va yangi bozorlarni rivojlantirmoqda. Quyida umumiy tashqi savdo aylanmasi, eksport va import bo‘yicha eng yirik savdo hamkorlari tahlili keltirilgan.

Umumiy tashqi savdo aylanmasi

• Xitoy: 4,18 milliard dollar (umumiy aylanmaning 17,0%, 5,1% o‘sish). Xitoy eng yirik hamkor bo‘lib, mashina va uskunalar yetkazib beradi hamda O‘zbekiston to‘qimachilik va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini import qiladi.
• Rossiya: 3,71 milliard dollar (15,1%, 3,0% pasayish). Rossiya meva-sabzavotlar va xizmatlar eksporti uchun muhim bozor bo‘lib, energiya va sanoat mahsulotlarini yetkazib beradi.
• Qozog‘iston: 1,39 milliard dollar (5,7%, 13,7% o‘sish). Mintaqaviy hamkor sifatida Qozog‘iston oziq-ovqat mahsulotlarini import qiladi va kimyoviy mahsulotlar yetkazadi.
• Turkiya: 834,0 million dollar (3,4%). Turkiya O‘zbekiston to‘qimachilik va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotib oladi, qurilish materiallari va uskunalar yetkazadi.
• Janubiy Koreya: 584,1 million dollar (2,4%). Koreya metallar import qiladi va yuqori texnologiyali uskunalar yetkazib beradi.
• Afg‘oniston: 504,5 million dollar (2,1%, 57,9% o‘sish). Oziq-ovqat va qurilish materiallari uchun tez rivojlanayotgan bozor.
• Hindiston: 383,0 million dollar (1,6%, 36,4% o‘sish). Hindiston kimyoviy moddalar va to‘qimachilik import qiladi, farmatsevtika mahsulotlari yetkazadi.

Ushbu yetti davlat tashqi savdo aylanmasining taxminan 47,3% ni ta’minlaydi, bu ularning iqtisodiyot uchun muhimligini ko‘rsatadi.

Eksport bo‘yicha davlatlar

Eksport o‘sishi asosiy hamkorlar talabiga bog‘liq:

• Xitoy: 1,45 milliard dollar (eksportning 12,2%). Asosiy mahsulotlar — to‘qimachilik (ip va tayyor mahsulotlar), sabzavot, meva va kimyoviy moddalar.
• Rossiya: 1,28 milliard dollar (10,8%). Asosiy eksport — meva-sabzavotlar, to‘qimachilik va xizmatlar (turizm va transport).
• Qozog‘iston: 0,68 milliard dollar (5,7%). Oziq-ovqat va qurilish materiallari talabi yuqori.
• Turkiya: 0,42 milliard dollar (3,5%). Asosan to‘qimachilik va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari.
• Afg‘oniston: 0,38 milliard dollar (3,2%, 57,9% o‘sish). Oziq-ovqat, qurilish materiallari va to‘qimachilik eksporti.
• Qirg‘iziston: 0,29 milliard dollar (2,4%, 20,8% o‘sish). Oziq-ovqat va to‘qimachilik.
• Tojikiston: 0,25 milliard dollar (2,1%, 15,6% o‘sish). Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari va energiya.

Import bo‘yicha davlatlar

Import iqtisodiy modernizatsiya va ichki talabni qo‘llab-quvvatlaydi:

• Xitoy: 2,73 milliard dollar (importning 21,4%). Asosiy import — maxsus va elektr mashinalari, kimyoviy moddalar va sanoat mahsulotlari.
• Rossiya: 2,43 milliard dollar (19,1%). Energiya, sanoat uskunaları va kimyoviy moddalar.
• Qozog‘iston: 0,71 milliard dollar (5,6%). Kimyoviy moddalar va oziq-ovqat mahsulotlari.
• Turkiya: 0,41 milliard dollar (3,2%). Qurilish materiallari va mashinalar.
• Janubiy Koreya: 0,35 milliard dollar (2,7%). Yuqori texnologiyali uskunalar va elektronika.
• Germaniya: 0,30 milliard dollar (2,4%). Maxsus mashinalar va kimyoviy moddalar.
• Hindiston: 0,22 milliard dollar (1,7%, 36,4% o‘sish). Farmatsevtika va sanoat mahsulotlari.

Afg‘oniston va Hindiston bilan savdo o‘sishi O‘zbekistonning hamkorlikni diversifikatsiya qilishga intilishini ko‘rsatadi.

Mintaqaviy hissa

Toshkent shahri 8,05 milliard dollar (aylanmaning 32,7%) bilan yetakchilik qiladi, eksportda 1,86 milliard dollar (15,7%, 21,8% o‘sish) va importda 6,18 milliard dollar (48,6%) hissa qo‘shdi. Boshqa mintaqalar ham o‘sishni namoyish etmoqda:

• Toshkent viloyati: 1,82 milliard dollar (7,4%, 11,2% o‘sish), eksport — 0,59 milliard, import — 1,23 milliard.
• Samarqand viloyati: 1,15 milliard dollar (4,7%, 19,9% o‘sish), eksport — 0,34 milliard (35,8% o‘sish), import — 0,82 milliard.
• Farg‘ona viloyati: 0,68 milliard dollar (2,8%, 33,9% o‘sish), eksport — 0,20 milliard, import — 0,48 milliard.
• Surxondaryo viloyati: 0,27 milliard dollar (1,1%, 198,0% o‘sish), eksport — 0,14 milliard, import — 0,14 milliard.

Surxondaryo va Farg‘ona kabi mintaqalar iqtisodiy markazsizlashuvni qo‘llab-quvvatlab, tez sur’atda rivojlanmoqda.

Eksport tuzilmasi

Eksport 11,88 milliard dollar ga yetdi (35,1% o‘sish), nomonetar oltin, qishloq xo‘jaligi, xizmatlar va sanoat mahsulotlari tufayli.

Xizmatlar eksporti

Xizmatlar 2,51 milliard dollar (eksportning 21,1%, 36,4% o‘sish):

• Turizm: 1,18 milliard dollar (47,2%), global qiziqish ortishi tufayli.
• Transport xizmatlari: 0,93 milliard dollar (36,9%), logistika yaxshilanishi hisobiga.
• Telekommunikatsiya va IT: 0,24 milliard dollar (9,4%).
• Biznes, sug‘urta va moliyaviy xizmatlar: 0,16 milliard dollar (6,5%).

Tovarlar eksporti

Asosiy eksport turlari:

• Oziq-ovqat mahsulotlari va jonli hayvonlar: 663,6 million dollar (140,5% o‘sish)
  • Sabzavot va mevalar: 429,3 million dollar (141,9%).
  • Don mahsulotlari: 170,6 million dollar (133,6%).
  • Sut mahsulotlari va tuxum: 25,0 million dollar (246,8%).
• To‘qimachilik: 839,4 million dollar (7,1%, 17,2% pasayish)
  • Tayyor to‘qimachilik mahsulotlari: 389,5 million dollar (46,4%).
  • Ip: 282,0 million dollar (33,6%).
• Mineral yoqilg‘i: 417,6 million dollar (121,8% o‘sish)
  • Tabiiy gaz: 199,7 million dollar (185,0%).
  • Neft va neft mahsulotlari: 145,6 million dollar (81,2%).
• Kimyoviy moddalar: 602,1 million dollar (117,6% o‘sish)
  • Noorganik kimyoviy moddalar: 338,9 million dollar (113,1%).
  • O‘g‘itlar: 126,2 million dollar (161,2%).
• Nomonetar oltin: 3,68 milliard dollar (eksportning 31,0%, 48,2% o‘sish). Asosiy o‘sish omili bo‘lib, Osiyo va Yevropa bozorlariga eksport qilinib, valyuta zaxiralarini mustahkamladi.
• Sanoat mahsulotlari: 204,5 million dollar (89,3% o‘sish)
  • Rangli metallar: 455,3 million dollar (100,9%).
• Mashina va transport uskunalar: 336,2 million dollar (105,7% o‘sish)
  • Avtomobillar: 90,4 million dollar (76,4%).

Nomonetar oltin eksporti iqtisodiy barqarorlikni ta’minlovchi asosiy omilga aylandi.

Import tuzilmasi

Import 12,73 milliard dollar ni tashkil etdi (2,9% o‘sish), sanoatlashuv va ichki talabni qo‘llab-quvvatlaydi.

Xizmatlar importi

Xizmatlar 1,34 milliard dollar (10,5%, 38,6% o‘sish):

• Turizm: 0,75 milliard dollar (55,5%).
• Transport xizmatlari: 0,27 milliard dollar (20,2%).
• Telekommunikatsiya va IT: 0,13 milliard dollar (9,8%).

Tovarlar importi

Asosiy import turlari:

• Mashina va transport uskunalar: 4,32 milliard dollar (33,9%, 5,1% pasayish)
  • Maxsus mashinalar: 884,8 million dollar (103,5%).
  • Sanoat uskunalar: 749,1 million dollar (111,9%).
  • Elektr mashinalari: 611,9 million dollar (100,1%).
• Sanoat mahsulotlari: 2,07 milliard dollar (16,3%, 5,0% o‘sish)
  • Metall mahsulotlari: 64,2 million dollar (158,2%).
• Kimyoviy moddalar: 1,65 milliard dollar (13,0%, 7,7% o‘sish).
• Oziq-ovqat mahsulotlari: 1,28 milliard dollar (10,1%, 13,7% o‘sish)
  • Don mahsulotlari: 304,3 million dollar (103,7%).
  • Go‘sht: 196,9 million dollar (166,7%).
• Mineral yoqilg‘i: 0,97 milliard dollar (7,6%, 27,4% pasayish).

Mashina va uskunalar importi sanoatni modernizatsiya qiladi, oziq-ovqat importi esa iste’mol talabini qondiradi.

Savdo balansi va istiqbollar

846,3 million dollar savdo taqchilligi nomonetar oltin, qishloq xo‘jaligi va xizmatlar eksportidagi 35,1% o‘sish bilan qoplanmoqda. O‘zbekiston jahon bozoridagi o‘rnini mustahkamlamoqda.

Xulosa

O‘zbekistonning 2025 yil yanvar–aprel tashqi savdo aylanmasi nomonetar oltin, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari va xizmatlar eksporti hisobiga muvaffaqiyatli o‘smoqda. Xitoy, Rossiya, Qozog‘iston va Afg‘oniston, Hindiston kabi yangi hamkorlar bilan aloqalar rivojlanmoqda. Strategik import iqtisodiy modernizatsiyani qo‘llab-quvvatlaydi.
Batafsil ma’lumot uchun stat.uz saytiga murojaat qiling.