2024-yilda O‘zbekiston iqtisodiy sohada ajoyib natijalarni namoyish etib, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha yangi milliy rekordni o‘rnatdi. Iqtisodiyotga kiritilgan sarmoyalarning umumiy hajmi $34,9 mlrd ga yetdi, bunda to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar (TXI) 53,6% ga keskin o‘sib, $11,9 mlrd ni tashkil etdi. Bu ko‘rsatkichlar xalqaro biznes hamjamiyatining mamlakatda olib borilayotgan islohotlarga bo‘lgan ishonchi ortib borayotganidan dalolat beradi.
O‘sish drayverlari: islohotlar va barqaror iqtisodiyot
O‘zbekistondagi investitsion yuksalish bir necha asosiy omillar bilan bog‘liq. Keng ko‘lamli iqtisodiy islohotlar, xususan, qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) stavkasining 20% dan 12% gacha pasaytirilishi fiskal iqlimni sezilarli darajada yaxshiladi. Soliq ma’muriyatchiligining soddalashtirilishi va biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish hamda qo‘llab-quvvatlash uchun «yagona darcha» tizimining joriy etilishi ko‘plab byurokratik to‘siqlarni olib tashladi.
Mamlakat iqtisodiyoti barqaror dinamikani namoyish etmoqda, yillik YIM o‘sishi 6–7% darajasida, sanoat ishlab chiqarish hajmi esa $76 mlrd ga yetdi. Montfort Eurasia’ning investorlar idroki bo‘yicha yaqinda e’lon qilgan hisobotiga ko‘ra, AQSh va Buyuk Britaniyalik investorlarning mintaqani tushunishi sezilarli darajada yaxshilanib, 2023-yildagi 4.92/10 bahodan 7.36/10 gacha ko‘tarilgan. Ushbu investorlarning Markaziy Osiyo va Kavkaz mintaqasiga bo‘lgan qiziqishi so‘nggi bir yil ichida uch baravar ortgan.
Investitsiyalar uchun eng jozibador asosiy sohalar
Kapital uchun eng jozibador tarmoqlar quyidagilardir:
- Energetika: So‘nggi besh yil ichida sektor qariyb $20 mlrd jalb qildi. Markaziy Osiyodagi eng yirik, quvvati 5 GVt bo‘lgan shamol elektr stansiyasining qurilishi flagman loyiha hisoblanadi.
- Tog‘-kon sanoati: Navoiy KMK obligatsiyalarining London fond birjasida joylashtirilishi va $2,6 mlrd qiymatidagi noyob yer metallarini qazib olish loyihalarining ishga tushirilishi tufayli soha muvaffaqiyat ko‘rsatmoqda. Joriy yil boshida qabul qilingan yer osti boyliklari to‘g‘risidagi yangi qonun xorijiy kompaniyalar uchun mustahkam asos yaratadi.
- IT-sektori: Bu soha jadal rivojlanmoqda – IT xizmatlari eksporti uch baravar o‘sib, $900 mln ga yetdi, sohaning umumiy o‘sishi esa 125% ni tashkil etdi.
Investorlar nigohi va istiqbollar
Yutuqlarga qaramay, Montfort Eurasia hisoboti shuni ko‘rsatadiki, investorlarning 76% uchun asosiy xavotirlar sarmoyalar xavfsizligi va siyosiy barqarorlik (65%) bo‘lib qolmoqda. Eng katta qiziqish uyg‘otayotgan sohalar sanoat va ishlab chiqarish (63,5%), neft-gaz sohasi (57,9%) hamda foydali qazilmalarni qazib olish (49,2%) hisoblanadi.
Tahlilchilarning prognozlariga ko‘ra, agar joriy o‘sish sur’atlari saqlanib qolsa va islohotlar davom ettirilsa, O‘zbekiston 2026-yilga borib Markaziy Osiyodagi investitsiyaviy jozibadorligi eng yuqori bo‘lgan uchta mamlakat qatoriga kirish uchun barcha imkoniyatlarga ega.
Manba: Montfort Eurasia