O‘zbekistonning 2024-yildagi davlat qarzi tarkibi va kreditorlari

O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yil oxiriga kelib davlat qarzi $40,199 mlrd ni tashkil etdi, yil davomida $5,270 mlrd (+15,090%) ga oshdi.

Asosiy qarz tashqi qarz hisoblanadi, u $4,080 mlrd (+13,770%) ga oshib, $33,720 mlrd ga yetdi, bu umumiy qarzning 84% ini tashkil etadi. Ichki qarz esa $1,190 mlrd (+22,520%) ga oshib, $6,470 mlrd (16%) ni tashkil etdi.

Davlat qarzining YAIMga nisbati 34,4% dan 35,0% gacha oshdi.

Xalqaro moliya institutlari (XMI) – $19,141 mlrd (57% tashqi qarz)

Jahon banki (JB) — $7,639 mlrd (23% tashqi qarz)
Osiyo taraqqiyot banki (OTB) — $7,415 mlrd (22%)
Osiyo infratuzilma investitsiya banki (OIIB) — $1,652 mlrd (5%)
Islom taraqqiyot banki (ITB) — $0,944 mlrd (3%)
Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVJ) — $0,669 mlrd (2%)
Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YeTTB) — $0,341 mlrd (1%)
Qishloq xo‘jaligini rivojlantirish jamg‘armasi — $0,230 mlrd (0,6%)
OPEK jamg‘armasi — $0,159 mlrd (0,4%)
Yevropa investitsiya banki (YeIB) — $0,092 mlrd (0,2%)

Xorijiy hukumatlarning moliya tashkilotlari – $10,444 mlrd (31% tashqi qarz)

Xitoy (Eksimbank, Xitoy taraqqiyot banki va boshqalar) — $3,767 mlrd (11%)
Yaponiya (Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi va boshqalar) — $2,889 mlrd (9%)
Fransiya (Fransiya taraqqiyot agentligi) — $0,977 mlrd (3%)
Janubiy Koreya (Eksimbank, Iqtisodiy rivojlanish va hamkorlik jamg‘armasi va boshqalar) — $0,740 mlrd (2%)
Germaniya (Germaniya davlat banki) — $0,415 mlrd (1%)
Ispaniya (Ispaniya davlat banki) — $0,066 mlrd (0,2%)
Saudiya Arabistoni (Saudiya taraqqiyot jamg‘armasi) — $0,139 mlrd (0,4%)
Boshqa hukumat moliya tashkilotlari — $1,450 mlrd (4%)

Investorlar (Xalqaro obligatsiyalar) – $4,135 mlrd (12% tashqi qarz)

Xalqaro obligatsiyalar umumiy hajmi — $4,135 mlrd

Ichki qarz – $6,470 mlrd (16% umumiy qarzga nicbatan)

2024-yil oxiriga kelib ichki qarz $6,470 mlrd ni tashkil etdi va $1,190 mlrd (+22,520%) ga oshdi.

Ichki qarzning asosiy manbalari:

So‘mda obligatsiyalar — $3,080 mlrd (47,5% ichki qarz)
Dollarda obligatsiyalar — $3,120 mlrd (48,2%)

Davlat qarzining valyuta tarkibi

Davlat qarzining eng katta qismi AQSh dollarida nomlangan, ammo uning ulushi o‘tgan yilga nisbatan kamaydi.

AQSh dollari (USD) — $24,100 mlrd (60,0% umumiy qarz)
Yaponiya iyenasi (JPY) — $2,599 mlrd (6,47%)
Maxsus qarz olish huquqlari (SDR) — $2,105 mlrd (5,24%)
Yevro (EUR) — $2,555 mlrd (6,36%)
O‘zbekiston so‘mi (UZS) — $3,080 mlrd (7,67%)
Xitoy yuani (CNY) — $1,570 mlrd (3,91%)
Janubiy Koreya voni (KRW) — $1,120 mlrd (2,79%)
Quvayt dinori (KWD) — $0,510 mlrd (1,27%)
Saudiya riyali (SAR) — $0,139 mlrd (0,35%)
Shveysariya franki (CHF) — $0,060 mlrd (0,15%)

Yevroda qarz hajmi 83,0% ga oshib, $2,555 mlrd ga yetdi ($1,390 mlrd dan o‘tgan yilga nisbatan).

Yevroobligatsiyalar chiqarilishi

2024-yilda O‘zbekiston rekord darajadagi yevroobligatsiyalar hajmini $4,0 mlrd ga yetkazdi. Ushbu mablag‘ning $1,5 mlrd qismi to‘g‘ridan-to‘g‘ri hukumat tomonidan jalb qilingan.

AQSh dollaridagi obligatsiyalar — $0,6 mlrd (7 yillik muddat)
Yevroda obligatsiyalar — €0,6 mlrd
So‘mda obligatsiyalar — 3,0 trillion so‘m (3 yillik muddat)

Xulosalar

2024-yilda davlat qarzi $5,270 mlrd (+15,090%) ga oshib, $40,199 mlrd ga yetdi.
Davlat qarzining YAIMga nisbati 34,4% dan 35,0% gacha oshdi.
Tashqi qarz asosiy qismini tashkil etadi — $33,720 mlrd (84% umumiy qarz).
Xalqaro moliya institutlari eng yirik kreditorlar bo‘lib qolmoqda — $19,141 mlrd (57% tashqi qarz).
Xorijiy hukumatlarning moliya tashkilotlari $10,444 mlrd (31% tashqi qarz) ajratdi.
Xalqaro obligatsiyalar tashqi qarzning $4,135 mlrd (12%) qismini tashkil qiladi.
Ichki qarz $6,470 mlrd (+22,520%) ga yetdi, asosiy qismi so‘m va AQSh dollarida nomlangan obligatsiyalardan iborat.
Yevroda qarz hajmi 83,0% ga oshdi, bu esa yevroning umumiy qarz tarkibidagi ulushini oshirishga yordam berdi.
2024-yilda rekord darajadagi $4,0 mlrd yevroobligatsiyalar chiqarildi, ulardan $1,5 mlrd hukumat tomonidan jalb qilindi.