O‘zbekiston Markaziy banki ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yil 1-avgust holatiga O‘zbekiston Respublikasining xalqaro zaxiralari 48,743 mlrd dollarga yetdi. Bu o‘tgan oyga nisbatan 193,7 mln dollarga (0,4%) ko‘pdir. Yil boshidan buyon O‘zbekistonning oltin-valyuta zaxiralari 7,562 mlrd dollarga (+18,4%) o‘sdi.

O‘zbekiston oltin zaxirasining qiymati rekord darajadagi 38,683 mlrd dollargacha o‘sdi, bu o‘tgan oyga nisbatan 265 mln dollarga (+0,7%) ko‘p. Yil boshidan buyon nomonetar oltin zaxirasining qiymati 6,646 mlrd dollarga (+20,7%) oshdi. Shu bilan birga, Markaziy bank zaxiralaridagi sof oltinning jismoniy hajmi 11,7 mln troya unsiyasini tashkil etdi, bu metrik tizimga o‘girganda 363,911 tonnaga tengdir.

Markaziy bank zaxiralaridagi xorijiy qimmatli qog‘ozlar portfeli bir oy ichida 303 mln dollarga (+42,8%) ko‘payib, 1,012 mlrd dollardan oshdi. Yil boshidan buyon ushbu aktivlarga investitsiyalar hajmi 910 mln dollarga o‘sib, 2025-yil 1-yanvardagi 101,7 mln dollarlik darajadan 895,1% o‘sishni ko‘rsatdi.

Shunday qilib, O‘zbekiston xalqaro zaxiralarining tarkibi oltinning sezilarli ustunligi bilan ajralib turadi. Nomonetar oltinning qiymati 38,683 mlrd dollarga yetib, barcha aktivlarning 79,4% ini tashkil etadi. Kattaligi bo‘yicha ikkinchi komponent – bu 9,496 mlrd dollar yoki 19,5% ni tashkil etuvchi xorijiy valyutadagi zaxiralardir. Ushbu blok deyarli to‘liq valyuta va depozitlardan (8,484 mlrd dollar yoki 17,4%) iborat bo‘lib, ularning 7,428 mlrd dollari (15,2%) xorijiy tijorat banklarida, yana 1,057 mlrd dollari (2,2%) boshqa markaziy banklar va XVJdagi hisobvaraqlarda joylashtirilgan. Xorijiy qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalar 1,012 mlrd dollarni (2,1%) tashkil qiladi. O‘zbekiston xalqaro zaxiralarining qolgan qismini 564 mln dollarlik (1,2%) Maxsus qarz olish huquqlari (SDR) shakllantiradi.

Xalqaro (oltin-valyuta) zaxiralari davlatning makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlovchi strategik moliyaviy aktividir. Ular bir nechta asosiy vazifalarni bajaradi:

1. Milliy valyuta kursining barqarorligini ta’minlash O‘zgaruvchanlik yuqori bo‘lgan yoki xorijiy valyutaga keskin talab oshgan davrlarda Markaziy bank valyuta intervensiyalarini o‘tkazishi mumkin. Zaxira aktivlarining bir qismini ichki bozorda sotish talab va taklifni muvozanatlashishiga yordam beradi va milliy valyutaning keskin qadrsizlanishining oldini oladi.

2. Tashqi majburiyatlarning bajarilishini ta’minlash Zaxiralar davlat va korporativ sektorning xorijiy valyutadagi tashqi qarzlarini o‘z vaqtida to‘lash va xizmat ko‘rsatishni kafolatlaydi. Bu mamlakatning yuqori kredit reytingini va xalqaro investorlarning ishonchini qo‘llab-quvvatlab, jahon kapital bozorlariga chiqishni ta’minlaydi.

3. Kritik importni moliyalashtirish Zaxiralar inqirozli vaziyatlarda, masalan, eksport tushumlari keskin kamaygan paytda, hayotiy muhim tovarlar va xizmatlar (dori-darmon, texnologik uskunalar) importi uchun uzluksiz to‘lovlarni amalga oshirish imkonini beradi. Odatda kelajakdagi importni qoplash oylari bilan o‘lchanadigan zaxiralarning yetarli darajasi iqtisodiy xavfsizlikning muhim ko‘rsatkichidir.

4. Tashqi iqtisodiy shoklarni yumshatish Zaxiralar milliy iqtisodiyotga tashqi shoklarning ta’sirini yumshatuvchi bufer vazifasini o‘taydi. Bunday shoklarga asosiy eksport tovarlarining jahon narxlaridagi keskin o‘zgarishlar, global moliyaviy inqirozlar yoki xalqaro savdo siyosatidagi o‘zgarishlar kiradi. Zaxiralarning mavjudligi pul-kredit siyosati organlariga favqulodda beqarorlashtiruvchi choralarga murojaat qilmasdan, muvozanatli kontrtsiklik siyosat olib borishga imkon beradi.