Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVJ) missiyasi O‘zbekistonga tashrifini yakunlab, mamlakatning barqaror iqtisodiy rivojlanishi va tarkibiy islohotlarni davom ettirish muhimligini qayd etdi.
Yasser Abdih boshchiligidagi XVJ xodimlari jamoasi joriy iqtisodiy vaziyat va rivojlanish istiqbollarini muhokama qilish uchun 2025-yil 17-25-noyabr kunlari O‘zbekistonda bo‘ldi. Tashrif yakunlari bo‘yicha jamg‘arma ekspertlari mamlakat iqtisodiy siyosatiga yuqori baho berib, YAIMning sezilarli o‘sishi, inflyatsiyaning pasayishi va tashqi iqtisodiy pozitsiyalarning mustahkamlanganini ta’kidladilar.
Asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlar
O‘zbekiston iqtisodiyoti ishonchli o‘sishni namoyish etishda davom etmoqda. 2025-yilning dastlabki uch choragi yakunlariga ko‘ra, real YAIM yillik hisobda 7,6 foizga oshdi. O‘sishning asosiy drayverlari faol investitsiyalar va uy xo‘jaliklarining yuqori iste’moli bo‘ldi.
Narxlar dinamikasida ham ijobiy tendensiyalar kuzatilmoqda. Yuqori talabga qaramay, inflyatsiya pasayishda davom etmoqda. 2025-yil oktabr oyi oxiriga kelib umumiy inflyatsiya yillik hisobda 7,8 foizni, bazaviy inflyatsiya esa 6,6 foizni tashkil etdi. Bunga qat’iy pul-kredit siyosati, almashuv kursining mustahkamlanishi va o‘tgan yili energiya tariflari oshirilishi ta’sirining tugashi xizmat qildi.
Mamlakatning tashqi iqtisodiy pozitsiyasi ham mustahkamlandi. Oltinning yuqori jahon narxlari, nosektor eksportining o‘sishi va pul o‘tkazmalari oqimi hisobiga yilning birinchi yarmida joriy operatsiyalar hisobi taqchilligi sezilarli darajada qisqardi. Xalqaro zaxiralar yuqori darajada saqlanib qolmoqda va 12 oylik istiqbolli importni qoplashni ta’minlamoqda.
Prognozlar va istiqbollar
XVJ O‘zbekiston iqtisodiyoti istiqbollarini ijobiy, xatarlarni esa muvozanatlashgan deb baholamoqda. 2025-yil yakunlari bo‘yicha real YAIM o‘sishi 7 foizdan oshishi, 2026-yilda esa 6 foiz atrofidagi yuqori darajada qolishi kutilmoqda.
Ekspertlar inflyatsiya asta-sekin pasayib, 2027-yil oxiriga kelib Markaziy bankning 5 foizlik maqsadli ko‘rsatkichiga yetishini prognoz qilmoqdalar.
Ehtimoliy xatarlar orasida rejadan tashqari daromadlarning (jumladan, oltin sotishdan tushgan) pro-siklik xarajatlari va imtiyozli kreditlash dasturlarining kengayishi hisobiga iqtisodiyotning qizib ketish ehtimoli qayd etilgan. Tashqi xatarlar geosiyosiy noaniqlik va xomashyo tovarlari narxining o‘zgaruvchanligi bilan bog‘liq. Shu bilan birga, tarkibiy islohotlarning tezlashishi va kapital oqimining o‘sishi iqtisodiy ko‘rsatkichlarni yanada yaxshilashi mumkin.
Iqtisodiy siyosat bo‘yicha tavsiyalar
XVJ hozirgi yuqori iqtisodiy o‘sish va oltin narxining qulay kon’yunkturasi makromoliyaviy barqarorlikni mustahkamlash va buferlarni yaratish uchun qulay fursat ekanligini ta’kidlaydi.
Fiskal siyosat: Ekspertlar rejadan tashqari daromadlar hisobiga davlat xarajatlarining o‘sishini cheklashni tavsiya qiladilar. Rasmiylar joriy va kelgusi yil uchun konsolidatsiyalashgan budjet taqchilligini YAIMga nisbatan 3 foiz miqdoridagi maqsadli ko‘rsatkichda saqlab qolishga sodiqdirlar. Soliq imtiyozlarini qisqartirish va yashirin iqtisodiyotga qarshi kurashni kuchaytirish hisobiga soliq bazasini kengaytirish muhim qadam bo‘ladi.
Pul-kredit siyosati: O‘zbekiston Markaziy banki (MB) asosiy stavkani 2025-yil mart oyidan beri 14 foiz darajasida asosli ravishda ushlab turibdi. XVJ inflyatsiya maqsadli darajaga qarab barqaror pasayish traektoriyasiga chiqmaguncha qat’iy pul-kredit siyosatini saqlab qolishni tavsiya qiladi. Shuningdek, almashuv kursining yanada moslashuvchanligiga o‘tish olqishlanadi, bu iqtisodiyotning tashqi shoklarga chidamliligini oshiradi.
Tarkibiy islohotlar: Uzoq muddatli o‘sishni ta’minlash uchun yirik davlat korxonalarini xususiylashtirish va qayta tarkiblashni davom ettirish, biznes muhitini yaxshilash va raqobatni rivojlantirish zarur. 2026-yil mart oyiga rejalashtirilgan Jahon savdo tashkilotiga (JST) a’zo bo‘lish jarayonidagi yutuqlar muhim natija hisoblanadi. Shuningdek, korrupsiyaga qarshi choralar, shu jumladan manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risidagi qonunni joriy etishdagi muvaffaqiyatlar qayd etildi.
Manba: Xalqaro valyuta jamg‘armasi